Πρώτος πάγκος, δεξιά της εισόδου. Μέσα σε ένα κατάμεστο μαγαζί της Πλατείας Ομονοίας, ο ένας μετά τον άλλο οι παίκτες περιμένουν στη σειρά για να καταθέσουν το δελτίο τους. Σε εκείνους που κρατούν από ένα ΚΙΝΟ διακρίνεις μία βιασύνη στο πρόσωπό τους. Σε κάτι λιγότερο από ένα λεπτό αρχίζει η επόμενη κλήρωση.
«Τον κ. Γιάννη;» ρωτάς τον Σωτήρη, ο οποίος με το ένα χέρι συνεχίζει να περνάει δελτία και με το άλλο σου δείχνει προς το βάθος του πρακτορείου. Περνάς και τον δεύτερο πάγκο όπου συναντάς την Ευγενία, αφοσιωμένη στη δουλειά της, να εξυπηρετεί έναν άνδρα γύρω στα 50 και να του εύχεται «καλή επιτυχία». Δίπλα, υπάρχει μία χειρόγραφη σήμανση.
«Μόνο Προσωπικό». Μπαίνεις μέσα.
Ο μικρός διάδρομος οδηγεί στο γραφείο του. «Εδώ και 50 χρόνια, από τις 5:30 το πρωί, βρίσκομαι εδώ. Το πρακτορείο είναι αυτό που λέμε το… πρώτο σπίτι μου, όχι το δεύτερο», θα σου πει την ίδια στιγμή που αναπόφευκτα την προσοχή σου θα τραβήξει το πρώτο δελτίο ΠΡΟΠΟ του 1959, αποτυπωμένο σε ξύλινη επιφάνεια, ακριβώς πίσω του. Από τη σπανιότητα του εκθέματος καταλαβαίνεις ότι η επιγραφή του πρακτορείου του κ. Γιάννη Κολοκυθά, «Το Χρυσωρυχείο», μόνο τυχαία δεν είναι…
«Το πρακτορείο είναι αυτό που λέμε το… πρώτο σπίτι μου, όχι το δεύτερο», λέει ο κ. Γιάννης Κολοκυθάς
Για τους πελάτες, «χρυσωρυχείο» είναι η ελπίδα για την τύχη που σε περιμένει έξω από το γραφείο του κ. Γιάννη, στα 350τμ. του πρακτορείου. Αντίθετα, στα μόλις 15 τετραγωνικά του γραφείου του, υπάρχει ένα άλλος «θησαυρός». Η ιστορία ενός κλάδου και ενός οργανισμού που μετράει κοντά εξήντα χρόνια ζωής συγκεντρωμένη σε αρχειακό υλικό από μπροσούρες, δελτία, λαχεία, φωτογραφίες. Όσοι γνωρίζουν τον Κολοκυθά θα σου μιλήσουν με θαυμασμό για το σπάνιο συλλεκτικό αρχείο του και θα τον επαινέσουν για το πάθος του για το επάγγελμα, την εμπειρία που κουβαλά, τη σπιρτάδα του.
«Πρώτη φορά πράκτορας, με δικό μου μαγαζί, το 1968. Αν και είχα ξεκινήσει από το 1967 στο πρακτορείο της πεθεράς μου, που λειτουργούσε από το 1959, Ζήνωνος και Κουμουνδούρου γωνία. Ήταν μικρό, μόλις 16τμ, με αριθμό αδείας από τον ΟΠΑΠ, το Α52. Ήταν από τα πρώτα πρακτορεία στην Ελλάδα».
Ένα χρόνο αργότερα θα πάρει την πρώτη άδεια πρακτορείου στο δικό του όνομα και έκτοτε δεν θα φύγει ποτέ από εκείνο που ο ίδιος αποκαλεί «το κέντρο της πόλης, το κέντρο της τύχης».
Το 1959 κυκλοφορεί η πρώτη διαφημιστική μπροσούρα του ΠΡΟΠΟ. Επάνω φωτογραφία: στον χάρτη αναφέρονται τα σημεία ανά την Ελλάδα με τα πρώτα πρακτορεία που θα τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 1959 καθώς και τα ποσοστά διανομής των εσόδων. Κάτω φωτογραφία: Πίνακας με το πλάνο κατασκευής αθλητικών εγκαταστάσεων, χρηματοδοτούμενο αποκλειστικά από τα έσοδα του ΠΡΟΠΟ. (από το προσωπ. αρχείο του Γ. Κολοκυθά)
«Το πρώτο πρακτορείο μου βρισκόταν στην Πλατεία Ομονοίας, στην Αγ. Κωνσταντίνου. Το 1969, μετέφερα την άδεια και βρέθηκα σε κατάστημα επάνω στην πλατεία, αριθμός 9. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 ανοίγω το δεύτερο πρακτορείο μου, επί της Ζήνωνος, ακριβώς απέναντι από εκείνο της πεθεράς μου. Το δικό μου ήταν μεγαλύτερο, 80τμ., τεράστιο για την εποχή του… Μέχρι το ‘75 είχα λειτουργήσει και τρίτο πρακτορείο, πάλι επί της Ζήνωνος, στο 24, όμως εκείνο ήταν αποκλειστικά πρακτορείο Ιπποδρόμου. Τότε, ο ιππόδρομος βρισκόταν στο Φάληρο και τα πρακτορεία εκείνης της κατηγορίας είχαν καλή κίνηση, δίχως ωστόσο ο τζίρος τους να υπερβαίνει των λαχείων και του ΠΡΟΠΟ».
Πρακτορείο Ιπποδρομιακού Στοιχήματος τη δεκαετία του ’70. Αριστερά, πίσω από τον γκισέ διακρίνεται ο ιδιοκτήτης του, Γ. Κολοκυθάς.
Η πρώτη δεκαετία της επιτυχημένης επιχειρηματικής πορείας του «Χρυσωρυχείου» ολοκληρώθηκε με το άνοιγμα του τέταρτου πρακτορείου ΟΠΑΠ, στο 6 της οδού Πειραιώς και πάλι στην Πλατεία Ομονοίας. Αργότερα τη δεκαετία του ‘80 ο κ. Γιάννης επεκτάθηκε εκτός Αττικής, αποκτώντας πρακτορείο στο κέντρο της Κέρκυρας.
Ωστόσο, υπήρχαν ορισμένα ιστορικά πρακτορεία του κέντρου της Αθήνας που δεν κατάφεραν να επιβιώσουν. Δύο από εκείνα, το «Μασκότ» και το πρακτορείο του «Σταμούλη» στην πλατεία Ομονοίας, αγοράστηκαν από τον Γιάννη Κολοκυθά στα μέσα του ‘90 για να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.
Το 2015 ήρθε η συνεργασία με τον κ. Βασίλη Κλάδη από τη Θεσσαλονίκη και έκτοτε η επωνυμία της «μαρκίζας» αλλάζει σε Κλάδης – Κολοκυθάς. «Με τον Βασίλη (Κλάδη) έχουμε μία φιλία μου μετράει δεκαετίες», θα πει για τον καλό του συνεργάτη και θα σου δείξει ένα σχετικό δημοσίευμα εφημερίδας για την ιστορικότητα του πρακτορείου της Θεσσαλονίκης που έχει καδραριστεί και κοσμεί τους τοίχους του γραφείου του. Το πρακτορείο επί της οδού Τσιμισκή 15 είναι μεταξύ των πρώτων πρακτορείων που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους στη συμπρωτεύουσα με την ίδρυση του ΟΠΑΠ το 1958.
Η «χρυσή» εποχή των λαχείων και του ΠΡΟΠΟ
Σήμερα, είναι το ΚΙΝΟ και η «ανακύκλωσή» του που κάνουν τον πράκτορα να χαμογελά, κάποτε όμως έκαναν «ταμείο» με τον τζίρο από τα λαχεία και το ΠΡΟΠΟ. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, οι πωλήσεις χονδρικής και λιανικής ενίσχυαν σημαντικά τα έσοδα της επιχείρησης.
Κλήρωση του Εθνικού Λαχείου στο Ζάππειο τον Απρίλιο του 1940
«Εκείνη την εποχή ήμουν μέσα στους πρώτους πράκτορες στις πωλήσεις των λαχείων, μετά τον Νικολαϊδη», θα θυμηθεί ο κ. Γιάννης, αναφερόμενος σε ακόμη ένα ιστορικό πρακτορείο ΟΠΑΠ που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της πλατείας.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘70 την πρωτοκαθεδρία στις πωλήσεις είχαν τα λαχεία. Όμως τότε κάτι άρχισε να αλλάζει. Το ΠΡΟΠΟ, το πρώτο παιχνίδι αθλητικού στοιχηματισμού που γνώρισε ο Έλληνας και έμελλε να δώσει το όνομά του στα «προποτζίδικα», ‘άρχισε να εξελίσσεται.
Η εισαγωγή των «ομαδικών συστημάτων» στο ΠΡΟΠΟ ανέβασε τον τζίρο για το συγκεκριμένο παιχνίδι . «Έβγαζα 500 ομαδικά συστήματα την εβδομάδα. Τότε στηριζόμασταν πάρα πολύ σε αυτά. Ήταν προγνωστικά, δικά μου. Καθόμουν όλη τη νύχτα και έγραφα τα ομαδικά. Είχα μεγάλες επιτυχίες. Ειδικά το μικρό μαγαζί της πεθεράς μου στη Ζήνωνος, έφτασε να είναι τέταρτο μαγαζί σε κίνηση στην Ελλάδα».
Το πρώτο δελτίο ΠΡΟΠΟ με αγώνες ξένων πρωταθλημάτων κυκλοφόρησε στις 13 Σεπτεμβρίου 1959 (από το προσωπ. αρχείο του Γ. Κολοκυθά)
Πρακτορείο, το «στέκι»
«Σταδιακά το ΠΡΟΠΟ άρχισε να πλησιάζει σε τζίρο τα λαχεία», λέει ο κ. Γιάννης αναφερόμενος στη στροφή της προτίμησης του κοινού. Παρέες άρχισαν να συναθροίζονται στα «προποτζίδικα» της εποχής, περνώντας εκεί περισσότερο χρόνο, κουβεντιάζοντας, παίζοντας ΠΡΟΠΟ και φυσικά, παρακολουθώντας ζωντανά τους αγώνες.
Ανακαλεί στη μνήμη του εκείνα τα χρόνια όπου η τηλεόραση δεν είχε μπει ακόμη για τα καλά στη ζωή μας και οι πελάτες «πλημμύριζαν» το μαγαζί του για να ακούσουν τον ποδοσφαιρικό αγώνα από τα ερτζιανά. «Θυμάμαι τη δεκαετία του 70 που έβαζα το ραδιόφωνο και έβγαζα και δύο μεγάφωνα έξω από μαγαζί ώστε οι πελάτες μου να ακούνε την περιγραφή του αγώνα από την ΕΡΑ ΣΠΟΡ».
Επενδύοντας στο μέλλον
Μεσημέρι. Ώρα αιχμής για την πολύβουη πλατεία Ομονοίας, όπως και για το «Χρυσωρυχείο» Παρά τα 360 τετραγωνικά του, αυτή την ώρα δύσκολα θα βρει κανείς άδειο τραπέζι. Ένας άνδρας που παίζει Στοίχημα σηκώνεται, πηγαίνει στον πάγκο της Ευγενίας για να «σκανάρει» το δελτίο και έπειτα κατευθύνεται στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα των VLTs.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 έγιναν τα πρώτα μικρά βήματα για την ενιαία εταιρική εικόνα. Τα πρώτα πρακτορεία που εντάχθηκαν στο πλάνο, προσέλαβαν αρχιτέκτονες για τον απαραίτητο σχεδιασμό και εν συνεχεία υπέβαλαν τα σχέδια προς έγκριση στον ΟΠΑΠ. Η μακέτα σχεδιάστηκε για τον κ. Κολοκυθά και εφαρμόστηκε πρώτα στο πρακτορείο του στην οδό Πειραιώς (από το προσωπ. αρχείο του Γ. Κολοκυθά)
«Πριν ένα χρόνο έκανα το γενναίο τόλμημα και άνοιξα αυτό το μεγάλο πρακτορείο, μεταφέρθηκα από το διπλανό μικρό μαγαζί που βρισκόμουν πριν» θα σου απαντήσει ο Γιάννης Κολοκυθάς όταν τον ρωτήσεις γιατί αποφάσισε να ενδώσει στο επιχειρηματικό ρίσκο μέσα σε ένα περιβάλλον εύθραυστης ανάκαμψης στο οποίο βρίσκεται η ελληνική οικονομία.
Όμως για έναν πράκτορα με τη δική του εμπειρία, η απάντηση είναι απλή. «Το μεγάλο πρακτορείο φιλοξενεί περισσότερα παιγνίδια. Η εξέλιξη για τον πράκτορα είναι να κοιτάξει μπροστά για να έχει το προβάδισμα αύριο, να κινηθεί προς την εξέλιξη της αγοράς τυχερών παιχνιδιών. Ο πελάτης θέλει να πιει τον καφέ του, να κουβεντιάσει, να δει τους αγώνες. Όλα αυτά δεν θα τα κάνει όρθιος. Γι’ αυτό λοιπόν πρέπει να του τα προσφέρεις εσύ. Αν δεν το κάνεις, δεν ακολουθείς την εξέλιξη των πραγμάτων.. Αυτό που έκανα σε όλη μου στην πορεία ως πράκτορας, ήταν να βλέπω μακριά. Και γι’ αυτό τολμώ».
Η δυνατότητα μετατροπής πρακτορείων σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι μία θετικότατη εξέλιξη που θα τονώσει τα έσοδα και θα φέρει περισσότερους πελάτες σύμφωνα με τον κ. Γιάννη, ο οποίος γνέφει καταφατικά όταν τον ρωτάς αν αυτή είναι μία φιλοσοφία την οποία θα έπρεπε να είχε υιοθετήσει πολύ νωρίτερα και ο άλλοτε κρατικός ΟΠΑΠ. «Ο πελάτης θα περνάει περισσότερο χρόνο, θα πίνει τον καφέ, τη μπύρα του ή κάτι άλλο μέχρι τον βαθμό αλκοόλ που επιτρέπεται, θα φέρνει την παρέα του για να διασκεδάζουν μαζί παρακολουθώντας τους αγώνες και παίζοντας. Είναι κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Πιστεύω ότι τα πρακτορεία που θα μείνουν είναι αυτά που έχουν υποδομή και κάνουν επένδυση τόσο σε ανακαινίσεις όσο και σε νέα προϊόντα».
«Έρχονται στο δικό σου μαγαζί, σε εσένα»
Θα πάει πίσω από τον πάγκο δίπλα στον Βασίλη και τον Σωτήρη που συνεχίζουν να εξυπηρετούν χαμογελαστοί τους πελάτες.. «Όλα εντάξει εδώ;» θα ρωτήσει. Μετά θα περάσει από τα μπροστινά τραπέζια και θα συνομιλήσει με τους τρεις κυρίους που συμπληρώνουν δελτία. Δεν ακούς καθαρά το θέμα της συζήτησης, αλλά καταλαβαίνεις από τις εκφράσεις και τις κινήσεις τους ότι το κοντέρ της γνωριμίας τους έχει γράψει αρκετά χιλιόμετρα.
Ένα χέρι σηκώνεται από το βάθος του καταστήματος. Του γνέφει. Γνώριμος πελάτης κι εκείνος. Θα πάει και θα καθίσει δίπλα του. Το απαλό χτύπημα στην πλάτη, σημάδι οικειότητας.
Με τους συνεργάτες του, όπως τους αποκαλεί, Βαγγέλη (αριστερά) και Σωτήρη (δεξιά)
«Κάθε μέρα αυτό κάνεις; Πώς τους ξέρεις όλους αυτούς, τί συζητάτε;» θα τον ρωτήσεις με απορία…
«Πρέπει να έρθεις κοντά στον πελάτη σαν φίλος. Είναι προσωπική αυτή η σχέση. Έρχονται στο δικό σου μαγαζί, σε εσένα, σε ξέρουν με το μικρό σου όνομα. Έρχονται στον Γιάννη. Έχω πελάτες με τους οποίους γνωριζόμαστε εδώ και 50 χρόνια και σήμερα έρχονται εδώ τα παιδιά τους, ακόμη και τα εγγόνια τους. Με τους πελάτες θα μιλήσεις για διάφορα πράγματα, όχι μόνο για τα παιχνίδια, θα μιλήσουμε για τις οικογένειές μας. Πολλοί έρχονται να με συμβουλευτούν, σαν φίλο».
Εδώ, το υπεύθυνο παιχνίδι γίνεται προσωπική υπόθεση
Και εφόσον πάνω στα τραπέζια του πρακτορείου μοιράζεται κανείς ιστορίες, χαλαρές κουβέντες και προβλήματα, τι οφείλει να κάνει ένας υπεύθυνος πράκτορας όταν γνωρίζει ότι ο πελάτης έχει να πληρώσει αύριο την τρίτη δόση της εφορίας, αλλά θέλει να παίξει λίγο παραπάνω;
«Με εκείνους που διατηρείς μία οικειότητα, τους βλέπεις σαν φίλους όχι σαν πελάτες. Γι’ αυτό και σε εκείνον που θα δω ότι πάει να παίξει περισσότερο από όσο αντέχει το πορτοφόλι του, θα του πω, ‘επ, σταμάτα’. Όταν κάποιος χάνει, θέλω να φεύγει ευχαριστημένος από το μαγαζί μου. Αυτή είναι η … μαγκιά», θα σου πει με ειλικρίνεια αναφερόμενος off the record και σε περιπτώσεις που η παρέμβασή του ήταν πέρα από αναγκαία. «Το έχω κάνει πολλές φορές στο παρελθόν, έχω σώσει οικογένειες».
Και τί θα έλεγε σε κάποιον που θα άφηνε το πρακτορείο για να παίξει από το κινητό ή τον υπολογιστή του σε πλατφόρμες παρόχων τυχερών παιγνίων που κινούνται στα όρια της νομιμότητας;
«Να έρθεις στο πρακτορείο κι ας μην παίξεις. Ας έρθεις να δεις τον αγώνα, να πιεις τον καφέ σου, να φέρεις και την παρέα σου. Και αν θελήσεις να παίξεις, εγώ σε παρακολουθώ. Εδώ είναι νόμιμο το παιχνίδι, ελέγχεται. Και όταν δεις έναν νεαρό να παρασύρεται και ξέρεις και τον πατέρα του, πηγαίνεις και του λες, “Πρόσεχε. Το παιδί σου…” Πρέπει να κάνεις μία ψυχολογική ανάλυση σε αυτές τις περιπτώσεις».
Συμβουλή στη νέα γενιά πρακτόρων
Πέντε δεκαετίες «έμπορος» ελπίδας. Όταν πορεύεται κανείς σχεδόν μισό αιώνα ως πράκτορας ΟΠΑΠ, έχει ζήσει πολλά πίσω από τους πάγκους του «προποτζίδικου» και έχει δει μέσα από αυτό να αλλάζουν όλα. Η δουλειά του, τα παιχνίδια που πουλάει, τα σπορ. Μόνο ο μαγικός τρόπος που η τύχη έρχεται και αγγίζει αναπάντεχα τους ανθρώπους έμεινε απαράλλαχτος. Κι ως βετεράνος του είδους του, ποια συμβουλή θα έδινε άραγε στη νέα γενιά πρακτόρων ΟΠΑΠ που διέβη το κατώφλι της επιχειρηματικότητας σε δύσκολους καιρούς;
«Σε έναν νέο πράκτορα θα έλεγα το εξής. Να μην παίζει και να μην δίνει βερεσέ. Να κοιτάει τη δουλειά του, να είναι συντηρητικός και να προσέχει τον πελάτη σαν τον εαυτό του. Αν μπορεί να το πετύχει αυτό, θα είναι πάντα κερδισμένος».
Όση ώρα συζητάμε, το τηλέφωνό του έχει χτυπήσει πολλές φορές. Ήρθε η στιγμή να το σηκώσει. Ύστερα θα κοιτάξει τα χαρτιά που έχει δίπλα του, κάτω από έναν στυλό. Κάτι νούμερα. Μετά θα δει την ώρα. «Πρέπει να πάω στην τράπεζα. Είναι Πέμπτη σήμερα. Έχω να πληρώσω το εκκαθαριστικό στον ΟΠΑΠ και έχει πάει μεσημέρι…»
